Dün Dündür Bugün Bugün Diyemediğimiz Bir Konu: Yoga Tarihçesi

Yoga hakkında az çok hepimizin bir fikri var ama bu konuda bilgimizi ve uygulamamızı derinleşebilmek için biraz başlangıcına dönmek ve çatısı hakkında da bilgi sahibi olmakta fayda var. Yoga'nın geçmişine kısa bir bakış, belki yoganın zengin geleneklerine değer vermemizi ve belki de Yoga'yı daha da anlayarak hayatımıza sokmaya yardımcı olacaktır. Kimbilir?
Yoga için medeniyet kadar eski derler. Gerçi bunu destekleyecek kanıtlar da biraz şüphelidir. MÖ 3000 yılına dayanan tabletlerde yoga asanalarının figürlerinin çizilmiş olması belki de başlangıç tarihi olarak kabul etmemizi sağlayabilir. Bununla beraber bu tabletlerin zaman ve mekan kesinliği olmadığı için, genel olarak yoga'nın tarihçesi 4 bölümde, Vedik Dönem, Ön Klasik Dönem, Klasik Dönem ve Modern Dönem incelenmektedir.

Vedik Dönem (mö 1500 öncesi)
Veda'ların varlığı ile başlayan dönem. Veda'lar Brahmanism'in kutsal yazmalarıdır. İlahilerin bir koleksiyonudur ve mutlak güce övgüler içermektedir. Vedalar aynı zamanda en eski yogic öğretileri de içermektedir. Aklın limitlerini aşabilmek için ritüeller ve seremoniler içermektedir.
Bu dönemde Vedik'ler, rishilerden veya vedik yogilerden kutsal harmoni içinde yaşayacaklarını öğrenmekteydiler. Rishilerin ayrıca üstün gerçekliği anlamaya yarayan spiritüel yetenelerinin de olduğu söyleniyor. Bu dönemde yogiler bir ormanda inzivada yaşamaktalarmış.

Ön Klasik Dönem (mö 1500 -  ms 500)
Upanişadların yazıldığı dönemdir. Upanişadlarda 200'e yakın kutsal kitap vardır ve bu metinlerde Tanrıya kendini adamaya dayanan gerçekliğin içsel görüşü aktarılmaktadır. Bu şekilde şu 3 görüş açıklanır: Üstün gerçeklik (Brahman), insanüstü kendilik (atman) ve ikisi arasındaki ilişki. Upanişadlar Veda'ların açıklanmasıdır aynı zamanda.
Hinduizm ve Budizm'de yoga'dan etkilenmiştir. Ancak Yoga, hinduizm veya budizm değildir. MÖ 500 yıllarında Bhavad Gita yazılmıştır. Şu an günümüze kalan en eski yazılı metin budur. Bu metinler tamamen yogaya dayanmakta ve yoga'nın eski bir uygulama olduğunu doğrulamaktadır. Ancak o da açıkça yoga'nın ne zaman başladığını belirtmemektedir. Gita'nın ana konusu ise yaşıyor olmak aktif olmak demektir ve zorluklardan kaçınmak için hareketlerimizin sevecen ve egoyu aşan şekilde olması gerektiğinden bahseder.
Gita, upanişadlar ve vedalardan daha ileri olarak, upanişadlardaki doktirinleri birleştirir. Gitada üç değerli yüz hayatımıza sokulmalıdır. Bunlar: sevgiyle teslimiyet (Bhakti), bilgi veya derin düşünce (Jnana) ve kendini düşünmeyen (karma) davranışlar. Gita'nın özelliği Bhakti Yoga, Jnana Yoga ve Karma yoga'nın birleştirilmeye çalıştırmasıdır. Aslında Gita Tanrı (Krişna) ile savaşçının (arjuna) sohbetlerini içermektedir.
Klasik Dönem (ms 500 - 19 yy)
Klasik dönemde Yoga Sutraların yazıldığı zamandır. Yoga Sutralar Patanjali tarafından 2. yy yazıldığı sanılmaktadır. Bu metinler klasik yogayı tanımlar ve standartlaştırır. 195 adet özdeyişden (sutra) oluşmaktadır ve Raja Yoga ve altındaki prensipleri, Patanjalinin 8 yolu olarak adlandırarak açıklamaktadır. Bunlar:

1. Yama: Davranışlar
2. Niyama: Tutum
3. Asana: Asana, duruş ya da poz anlamına gelmektedir
4. Pranayama: Nefesin kontrolü.
5. Pratyahara: Algıların denetlenmesi 
6. Dharana: Meditatif zihin
7. Dhyana: Meditatif konsantrasyon
8. Samathi: Aydınlanma

Patanjali her şeyin iki zıttan oluştuğuna inanmaktaydı: madde (prakriti) ve ruh (purusha). Ayrıca bu ikisinin ruhu temiz tutmak için ayrı olmasına gerek olduğuna inanıyordu. Beden ve ruhun bütünlüğünü ifade eden vedik ve ön klasik yogadaki sade zıtlık.
Patanjalinin sutraları o kadar baskındı ki bazı yüzyıllardan bazı yogiler sadece meditasyona fokuslanmışlar ve Asanaları ihmal etmişlerdi. Ancak bir süre sonra bedenin de bir tapınak olduğu inancı gelmiş ve asanalara yeniden dikkatler yönelmiştir. Bu defa da yogiler, yoga tekniklerini kullanarak bedeni değiştirmeye ve hatta onu ölümsüz yapmaya çalışmışlardı.

Modern Yoga (19 yy sonrası)

Yoga'nın batı ile buluşması 19 yy da başlar. Krisnamacarya ve öğrencilerinin yardımı ile yoga, hem yeniden dirilir, hem de  dünyaya yayılmaya başlar. Bugün sıklıkla duyduğumuz ashtanga yoga, hatha yoga, power yoga gibi yoga türleri onun öğrencileri tarafından dünyaya yayılmıştır. Özellike 4 öğrencisinin ekollerini internet aramalarında sıklıkla bulabilirsiniz: BKS Iyengar, Indra Devi, Patabi Jois ve Desikachar...

Krisnamacarya'nın öğrencileri ile yoga hindistan dışına ilk defa çıkar ve ilk defa da kadınlar yoga yapmaya başlarlar.
Artık bu ve diğer tüm kendini yetiştiren yoga üstatlarının kendi akışları ve kendi ders tarzları olduğunu bence rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu açıdan bakıldığında yoga günümüzde çok çeşitli, çok renkli ve herkesin kendi tercihine bırakılmış ama bir yandan da kaynağından uzaklaştığı söylenebilir...

Kaynaklar

www.Yoga.net.au
www.abc-of-yoga.com
www.muhteva.com